مسمومیت با سالیسیلات‌ها بالاخص آسپیرین به دلیل دسترسی زیاد به آن ممکن است برای هر پزشکی که با بیماران مزمن قلبی و عروقی و یا پزشکانی که در اورژانس‌های بزرگ مشغول به کار هستند برخورد داشته باشند.
فایل آموزشی با آخرین تغییرات آماده شده است. این ویرایش در آذرماه 96 با تغییرات در بخش درمانی صورت گرفته است.
برای دانلود فایل pdf اینجا کلیک کنید.
برای دانلود فایل پاورپوینت اجرایی اینجا کلیک کنید.
زن 30 ساله‌ای را با تهوع و استفراغ به اورژانس آورده‌اند. بیمار عنوان میکند که 6 ساعت قبل تعداد 10 عدد استامینوفن 500 بهمراه تعداد نامشخصی از داروهای پدرش که مشکل قلبی داشته را خورده است. در بین داروهای پدر بیمار متورال و آسپیرین وجود دارد. علایم حیاتی بیمار بدین قرار است:
PR= 66/min
BP= 115/65 mmHg
RR= 15/min
SPO2= 97% in room air
BS= 92 mg/dL
برای بیمار سطح دارویی ارسال میشود. نتایج بدین قرار است:
Acetaminophen: 70 mg/dL
Salicylate: 55 mg/dL
کدام درمان در این بیمار کاربرد دارد؟
الف) AC
ب) NAC
ج) NaHCO3
د) گلوکاگن
پاسخ کیس:
در کیس یاد شده مصرف 3 دارو عنوان شده است.
استامینوفن با توجه به زمان گذشته و دوز مصرفی در حد توکسیک نبوده و نیازی به درمان ندارد.
متورال پس از گذشت 6 ساعت با علایمک حیاتی طبیعی و نوار قلبی طبیعی قابل ترخیص است. اما با توجه به اینکه اسمی از تغییرات نواری نیامده است و بیمار داروهای همزمان مصرف کرده است کاندید بستری است.
در مورد مصرف آسپیرین با توجه به سطح بالای سطح درمانی(30 mg/dL) لازم است درمان برای بیمار شروع شود.بیکربنات در بیماران علامتدار لازم است. علایم این بیمار غیراختصاصی است اما با توجه به اینکه سطح سالیسیلات بالای حد ماکزیمم درمانی دارد این علایم به حساب سالیسیلات گذاشته شده و درمان میشود.
گزینه بیکربنات تنها درمانی است که میتواند مفید باشد. دادن شارکول با توجه به گذشت زمان مفید نیست. مسمومیت با استامینوفن رخ نداده که NAC لازم باشد. مسمومیت با بتابلوکری هم رخ نداده که لازم باشد آنتی دوت آن یا همان گلوکاگن شروع شود.
گزینه ج پاسخ درست است.
کدام از اثرات آسپیرین بر روی بدن نیست؟
الف) آسیب گوشی برگشت پذیر
ب) آسیب کبدی شایع است.
ج) الکالوز تنفسی در بالغین در ابتدای مسمومیت رخ میدهد.
د) اختلال انعقادی و خونریزی ناشایع است.
پاسخ سوال:
مکانیسم اثرات سالیسیلات‌ها بر روی گوش کاملا مشخص نیست. تک عاملی نیست و چند فاکتور دخیل است. تغییرات حسی عصبی بوده و برگشت‌پذیر است. اولین علامت وزوزگوش است که با تشدید مسمومیت میتواند به کری منجر شود.
متابولیسم سالیسیلات‌ها کبدی است اما آسیب کبدی ناشی از مصرف مزمن و حاد سالیسیلات نادر است. اگر افزایش آمینوترانسفراز در مسمومیت با سالیسیلات دیده شد باید به مصرف سموم همزمان توجه کرد.
سندروم ری که یافته ای پاتولوژیک در مصرف آسپیرین است یافته ای در کودکان بوده و ارتباطی با مسمومیت ندارد.
هیپرونتیلاسیون اولین واقعه‌ای است که در ساعات اولیه مسمومیت خود را نشان میدهد. این پدیده منجر به آلکالوز تنفسی شده که کمک زیادی میکند تا محیط برای نفوذ سالیسیلات به مغز فراهم نشود. در کودکان که ظرفیت ریوی مناسبی ندارند ممکن است به جای اسیدوز تنفسی دچار اسیدوز متابولیک شوند.
اختلالات انعقادی ناشی از اختلال پلاکتی و اختلال در فاکتورها(مشابه وارفارین) رخ میدهد اما خونریزی ناشایع است.
گزینه ب پاسخ است.
کدام عامل اثر مستقیمی در مسمومیت با سالیسیلات‌ها دارد؟
الف) ترکیب سالیسیلاتی
ب) نارسایی کبدی
ج) نارسایی کلیوی
د) همه موارد
پاسخ سوال:
علل متعددی در مسمومیت و شدت آن اثرگذار هستند. ترکیب سالیسیلاتی و اینکه آهسته رهش است یا نه، تشکیل بزوار که منبعی برای رها شدن تدریجی داروست، میزان مصرفی، وضعیت اسید و باز خون و ادرار، آسیب کبدی یا کلیوی همزمان که در متابولیسم و دفع نقش دارند.
تمام گزینه‌های یاد شده در مسمومیت تاثیرگذار هستند.(گزینه د صحیح است)
تا چه میزان آسپیرین در یک فرد بالغ ایجاد مسمومیت نمیکند؟
الف) 6.5 گرم
ب) 10 گرم
ج) 12 گرم
د) 150 گرم
پاسخ سوال:
دوزی که بتواند مسمومیت بدهد یک معیار تقریبی است و باید به بالین و سطح خونی توجه داشت. با اینحال بر اساس مقدار مصرفی مسمومیت با آسپیرین به 4 دسته تقسیم میشود.
فقدان مسمومیت: سطوح تا 6.5 گرم و یا 150 mg/Kg
مسمومیت خفیف: 150-300 mg/Kg
مسمومیت متوسط: 300-500 mg/Kg
مسمومیت شدید: بیش از 500 mg/Kg
گزینه الف صحیح است.
مصریان قدیم از مخلوطی از برگ گل تلفنی(myrtle) و بید برای کاهش درد استفاده میکردند. بقراط مخلوطی از برگ و ساقه درخت بید را برای کاهش تب استفاده میکرد.
اما استخراج گلیکوزید سالیسیلین به سال 1829 برمیگردد هرچند ورود آسپیرین به بازار در سال 1899 و توسط شرکت بایر است.
مسمومیت با آسپیرین از علل عمده مسمومیت در سالیان دراز در قدیم بوده است. اما ورود استامینوفن و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی(NSAIDs) باعث کاهش مسمومیت با این دارو شده است.
اثرات ضد پلاکتی آن در دهه 70 میلادی باعث استفاده آن به عنوان دارویی برای پیشگیری و درمان بیماریهای قلبی عروقی شد. ارزیابی های بیشتر نشان داد که آسپیرین باعث کاهش بروز انفارکتوس قلبی، سرطان کولون و حملات ایسکمیک گذرای مغزی(TIA) میشود.
از طرفی مصرف آسپیرین و ترکیبات مشابه آن در حد فرای درمانی میتواند علایم جدی و گاهی اثرات برگشت ناپذیر ایجاد کند.